„Przymierze małżeńskie, przez które mężczyzna i kobieta stanowią między sobą wewnętrzną wspólnotę życia i miłości, powstało z woli Stwórcy, który wyposażył je we własne prawa. Z natury jest ono nastawione na dobro współmałżonków, a także na zrodzenie i wychowanie potomstwa. Małżeństwo ochrzczonych zostało podniesione przez Chrystusa Pana do godności sakramentu”
/KKK 1660/
Czynności prawno-duszpasterskie Sakramentu Małżeństwa
Małżeństwo jest instytucją społeczną, którą muszą kierować pewne przepisy prawne, które określają warunki ważności i godziwości zaistnienia małżeństwa i zarazem pewne wymagania duszpasterskie, które by dawały moralną gwarancję trwałości i nierozerwalności zaistniałego związku małżeńskiego. Przyjrzyjmy się tym przepisom.
1. Kiedy i do kogo zgłaszają się narzeczeni?
Kiedy? Zgodnie z Instrukcją wydaną przez Episkopat Polski narzeczeni mają obowiązek zgłosić proboszczowi zamiar zawarcia małżeństwa na trzy miesiące przed ślubem. Prosimy o zachowanie tego przepisu. Jeżeli narzeczeni nie zachowają go, trzeba prosić Kurię Diecezjalną o dyspensę od zachowania trzech miesięcy bezpośredniego przygotowania do zawarcia sakramentu małżeństwa.
Obydwoje narzeczeni zgłaszają się do kancelarii parafialnej. Jedna i druga strona musi złożyć oświadczenie o dobrowolności i osobistej decyzji zawarcia małżeństwa. Nie może tego zrobić za nią ktoś inny.
Do którego proboszcza się zgłosić? Prawo kanoniczne postanawia, że narzeczeni mają się zgłosić w celu załatwienia potrzebnych formalności do proboszcza parafii, w której jedno z nich ma pobyt stały, albo pobyt tymczasowy, albo nawet miesięczny pobyt. Tym bowiem proboszczom przysługuje prawo asystowania przy zawieraniu małżeństwa. Narzeczeni pochodzący z różnych parafii sami ustalają, gdzie będzie brany ślub, a tym samym i to, do którego z proboszczów udadzą się celem załatwienia formalności. Dawny polski zwyczaj mówił o załatwianiu tych spraw w parafii narzeczonej i jeżeli nie ma poważniejszych racji, staramy się ten zwyczaj respektować.
2. Po co narzeczeni zgłaszają się do proboszcza?
Potrzebne jest urzędowe stwierdzenie, ze strony Kościoła, czy kandydaci odpowiadają warunkom stawianym przez Kościół by mógł zaistnieć Sakrament Małżeństwa.
Tę rolę w imieniu Kościoła spełnia proboszcz, który stwierdza, czy narzeczeni:
- są stanu wolnego,
- nie mają żadnych przeszkód małżeńskich, a gdyby takie zaistniały, stara się o dyspensę czyli zwolnienie od przeszkody,
- odpowiadają tym wszystkim wymogom, jakie stawia prawo, by małżeństwo było zawarte ważnie i godziwie.
3. Co mają przynieść?
- Dowód osobisty.
- Metryka chrztu. W związku z metryką trzeba pamiętać, aby była niedawno wydana. Nie wystarczy więc ta, zachowana od I Komunii św. czy od Bierzmowania. Ważność metryki potrzebnej do ślubu wynosi sześć miesięcy — licząc od daty wystawienia do daty ślubu. Metrykę wybieramy w parafii, w której zostaliśmy ochrzczeni.
Jeżeli ktoś został ochrzczony w parafii, w której spisywany jest protokół przedślubny, nie przedkłada metryki chrztu. - Wdowiec i wdowa przedkładają świadectwo zgonu współmałżonka.
- Świadectwo nauki religii z ostatniej klasy szkoły podstawowej (gimnazjalnej) i ostatniej klasy szkoły średniej.
- Świadectwo katechizacji przedmałżeńskiej (tzw. „Kurs przedmałżeński”). Kurs ten jest wymagany do zawarcia Sakramentu Małżeństwa i trzeba wcześniej zatroszczyć się o jego ukończenie.
4. Treść rozmowy — o co ksiądz pyta?
Jest pewien zestaw pytań, które kapłan stawia wszystkim, załatwiającym przyszły ślub. Pytania te znajdują się w specjalnym formularzu, który nazywa się protokołem kanonicznego badania narzeczonych.
5. Co narzeczeni otrzymują i co załatwiają?
Skierowanie do Katolickiej Poradni Rodzinnej
Skierowanie na Dzień Skupienia
Kartkę do spowiedzi
Te spowiedzi narzeczeni powinni odbyć dwie. Pierwszą zaraz po daniu na zapowiedzi — powinna to być spowiedź z całego dotychczasowego życia. Drugą spowiedź odbywają w dzień lub w przeddzień ślubu (lub wcześniej — lecz tak, by w łasce uświęcającej przystąpić do Sakramentu Małżeństwa)
Formularz o wygłoszenie zapowiedzi
Jeżeli jedna ze stron jest z innej parafii, otrzymuje formularz o wygłoszenie zapowiedzi w parafii z której pochodzi. Zanosi ten formularz do parafii, w której mieszka, a po wygłoszeniu zgłasza się tam po odbiór wygłoszonych zapowiedzi i dokument ten przynosi do parafii w której był sporządzony protokół.
Powtórne spotkanie w kancelarii
Po skompletowaniu wyżej wymienionych dokumentów narzeczeni zgłaszają się powtórnie do kancelarii, gdzie był spisywany protokół. Zostaje uzupełniona druga część protokołu i omawia się szczegóły dotyczące samego obrzędu ślubu.
Jeżeli narzeczeni chcą, można wtedy wystawić licencję na udzielenie ślubu w innej parafii.
6. Małżeństwo konkordatowe
W związku z postanowieniami art. 10 Konkordatu i po uchwaleniu odpowiednich zmian w ustawodawstwie polskim, zaistniała w Polsce instytucja małżeństwa konkordatowego, a więc małżeństwa kanonicznego, które — po spełnieniu odpowiednich warunków — będzie pociągało za sobą również skutki przewidziane w prawie polskim.
Zasadniczo wszystkie małżeństwa kościelne winny mieć gwarantowane skutki cywilne, przewidziane prawem polskim. Może to się dokonać w dwojaki sposób:
- przez zawarcie małżeństwa konkordatowego,
- przez uprzednie zawarcie małżeństwa cywilnego wobec kierownika urzędu stanu cywilnego, a następnie małżeństwa kanonicznego.
Do godziwego zawarcia małżeństwa wymaga się ukończenia 18 roku życia zarówno przez mężczyznę, jak i kobietę.
Aby zawrzeć małżeństwo konkordatowe i uzyskać skutki cywilne narzeczeni mają obowiązek przedłożenia trzech egzemplarzy „Zaświadczenia o braku okoliczności wyłączających zawarcie małżeństwa” (tzn. O braku przeszkód z prawa polskiego do zawarcia małżeństwa), sporządzone przez kierownika urzędu stanu cywilnego miejsca zamieszkania jednego z narzeczonych. Zaświadczenie to jest ważne trzy miesiące od dnia jego wydania do dnia ślubu.
Zaświadczenie to w trzech egzemplarzach podpisują nowożeńcy i dwaj pełnoletni świadkowie w zakrystii kościoła przed ślubem. Jeden z tych egzemplarzy wypełniony i podpisany przez szafarza Sakramentu Małżeństwa i księdza Proboszcza małżonkowie otrzymują po zakończeniu ceremonii. Mogą również kilka dni po ślubie odebrać w Urzędzie Stanu Cywilnego cywilny Akt Małżeństwa.
Warto zobaczyć:
Duszpasterstwo Rodzin Diecezji Tarnowskiej
Krajowy Ośrodek Duszpasterstwa Rodzin
Polskie Stowarzyszenie Nauczycieli Naturalnego Planowania Rodziny
Instytut Naturalnego Planowania Rodziny wg metody prof. J. Rötzera